نشست شصت‌وششم مجمع کشورهای عضو سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)  از 8 تا 17 ژوئیه در شهر ژنو برگزار شد. در نشست‌های 17 ژوئیه، تعدادی از موضوعات سازمانی مورد بررسی قرار گرفت. پس از مشورت‌های غیررسمی در کمیته هماهنگی و کمیته اجرایی اتحادیه‌های پاریس و برن، 40 کشور به‌عنوان اعضای دائم کمیته اجرایی اتحادیه برن انتخاب شدند که آذربایجان نیز در میان آن‌ها قرار دارد.

بر اساس اطلاعیه‌ای که از سوی آژانس مالکیت فکری آذربایجان به آذرتاج ارائه شده، آمده است که آذربایجان در سال 1995 به کنوانسیون پاریس- یکی از مهم‌ترین معاهدات بین‌المللی در زمینه حمایت از مالکیت فکری - و در سال 1998 به کنوانسیون برن پیوسته است. همچنین، کشور آذربایجان یکی از 83 کشوری است که از میان 194 کشور، به‌عنوان عضو دائم کمیته هماهنگی WIPO برای دوره‌ای تا پایان نشست بعدی مجمع عمومی در سال 2027 انتخاب شده‌اند. این کمیته یکی از مهم‌ترین ارگان‌های رهبری سازمان جهانی مالکیت فکری به‌شمار می‌رود.

آذربایجان همچنین به عضویت کمیته برنامه و بودجه WIPO نیز درآمده است. این کمیته که در حال حاضر شامل 53 کشور عضو است، در حوزه نظارت مالی سازمان ملل متحد نقشی حیاتی ایفا می‌کند. وظایف آن شامل بررسی نیازهای منابعی، بازبینی پیش‌بینی‌های بودجه و ارائه توصیه‌هایی در زمینه سیاست‌های مالی و اداری است.

در انتخابات مقامات مجامع سازمان جهانی مالکیت فکری که در 17 ژوئیه برگزار شد، کامران ایمان‌اف، رئیس آژانس مالکیت فکری آذربایجان، به‌عنوان رئیس مجمع معاهده حقوق مؤلف WIPO که شامل نمایندگان 118 کشور عضو است، انتخاب شد.

آذربایجان از سال 2005 عضو معاهده حقوق مؤلف سازمان جهانی مالکیت فکری بوده است.

بدین ترتیب، آذربایجان اکنون در سه کمیته اصلی و کلیدی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) نماینده دارد و ریاست یکی از مهم‌ترین مجامع این سازمان را نیز برعهده گرفته است.

شایان ذکر است که نماینده آذربایجان پیش‌تر نیز در سال 2018 به‌عنوان نایب‌رئیس مجمع معاهده حقوق مؤلف WIPO  انتخاب شده بود و در سال‌های 2019–2020 و 2023 ریاست مجمع کنوانسیون برن درباره حمایت از آثار ادبی و هنری و در سال‌های 2021–2022 نیز ریاست مجمع معاهده حقوق مؤلف را بر عهده داشته است.

همچنین ذکر شد که کامران ایمان‌اف، رئیس هیئت‌مدیره آژانس مالکیت فکری آذربایجان، در جریان نشست شصت‌وششم که به‌صورت آنلاین در آن شرکت کرده بود، در سخنرانی خود به دستاوردهای کشور در زمینه مالکیت فکری اشاره کرد. او گفت که در جمهوری آذربایجان، مالکیت فکری در کنار حمایت از کارآفرینان خلاق، سرمایه‌گذاری‌ها، بازار رقابتی و نوآوری، به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی مطرح شده است. وی همچنین افزود که توجه ویژه‌ای به ایجاد روستاها و شهرهای هوشمند در مناطق آزادشده کشور شده است.

ایمان‌اف همچنین به مواردی چون راه‌اندازی سامانه‌های ثبت باز برای اختراعات، مدل‌های مفید، نمونه‌های صنعتی، علائم تجاری و نشان‌های جغرافیایی، استفاده از فرمت سه‌بعدی (3D)، تجزیه‌وتحلیل پتنت‌ها، کاهش زمان بررسی اسناد مربوط به اختراعات، و رشد قابل‌توجه فعالیت‌های مربوط به ثبت اختراع و پتنت در مقایسه با سال‌های گذشته اشاره کرد.

منبع:

سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) چیست؟

سازمان جهانی مالکیت فکری یا WIPO (مخفف: World Intellectual Property Organization) یکی از سازمان‌های تخصصی سازمان ملل متحد است که در سال 1967 با هدف حمایت از حقوق مالکیت فکری در سطح جهانی تأسیس شد و مقر آن در ژنو، سوئیس قرار دارد.

اهداف اصلی WIPO:

• تدوین و توسعه معاهدات بین‌المللی در زمینه حقوق مالکیت فکری (مانند کپی‌رایت، اختراعات، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی و نشان‌های جغرافیایی)؛
• کمک به کشورها برای ایجاد و تقویت نظام‌های ملی مالکیت فکری؛
• ارائه خدمات بین‌المللی ثبت و حمایت از اختراعات، علائم تجاری و طرح‌های صنعتی؛
• ارتقای نوآوری، خلاقیت و اقتصاد دانش‌بنیان در جهان.

ساختار:

WIPO دارای مجامع و کمیته‌های متعددی است که هرکدام مسئول حوزه خاصی از مالکیت فکری‌اند. برخی از نهادهای کلیدی آن عبارت‌اند از:

• مجمع عمومی WIPO
• کمیته برنامه و بودجه
• کمیته اجرایی اتحادیه برن (برای آثار ادبی و هنری)
• کمیته دائمی حقوق مؤلف و حقوق مرتبط (SCCR)
• مرکز میانجی‌گری و داوری مالکیت فکری

اعضا:

• WIPO در حال حاضر دارای 193 کشور عضو است و تقریباً تمام کشورهای جهان در آن عضویت دارند.

تحلیل: 

انتخاب جمهوری آذربایجان به عنوان عضو دائم سه کمیته کلیدی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) یعنی؛ کمیته اجرایی اتحادیه برن، کمیته برنامه و بودجه، و کمیته هماهنگی را می‌توان نشانه‌ای از رشد جایگاه بین‌المللی این کشور در عرصه مالکیت فکری دانست. این موفقیت، حاصل ترکیبی از اقدامات داخلی در راستای بهبود چارچوب‌های قانونی، تقویت نهادهای مالکیت فکری، و گسترش تعاملات چندجانبه با نهادهای بین‌المللی است.

با این حال، باید توجه داشت که عضویت در این کمیته‌ها، بیشتر جنبه سیاسی و نمایندگی دارد تا تخصصی اجرایی. به عبارت دیگر، عضویت کشورها در نهادهای تصمیم‌ساز سازمان‌های بین‌المللی لزوماً به معنای برتری علمی، فناوری یا حقوقی آنان نسبت به دیگر کشورها نیست، بلکه معمولاً حاصل رویکردهای دیپلماتیک فعال، توازن‌های منطقه‌ای، یا چرخش دوره‌ای نمایندگی میان اعضاست.

در عین حال، سخنرانی رئیس سازمان مالکیت فکری آذربایجان در اجلاس ژنو و ارائه شاخص‌هایی چون سامانه ثبت باز، تحلیل‌های پتنت، و طرح‌های هوشمند در مناطق آزادشده، نشان‌دهنده تلاشی قابل توجه برای همگام‌سازی ساختار مالکیت فکری کشور با تحولات فناوری و اقتصادی جهان است.